بررسی تخصصی انواع کود و بذر

برای افزایش بهره وری محصولات زراعی و بهبود کیفیت آن ها از کود کشاورزی استفاده می شود. بدون کودهای کشاورزی مواد مغذی و عناصر موجود در خاک کاهش می یابند و امکان بهره وری از بین می رود. به همین دلیل باید از کودهای کشاورزی استفاده شود. روش های مختلفی برای استفاده از کودها وجود دارند؛ مانند محلول پاشی، کود دهی همراه با آبیاری و چالکود که هرکدام دارای مزایا و معایبی هستند.

1. محلول پاشی (Foliar Application)

سریع ترین و کاربردی ترین روشی که برای استفاده از کود کشاورزی وجود دارد، محلول پاشی است. در شرایطی که گیاهان دچار کمبود مواد مغذی می شوند و این امکان وجود ندارد که از طریق ریشه مواد مورد نیاز را دریافت کنند، کود دهی به روش محلول پاشی کاربرد دارد.

مزایا:

جذب سریع: با توجه به اینکه در روش محلول پاشی گیاه با کمک برگ های خود مواد مغذی را دریافت می کند، سرعت جذب بالا است و نیاز گیاه زودتر برطرف می شود.

کاهش اتلاف: در خاک های شنی و سبک بخش زیادی از مواد مغذی و عناصر مورد نیاز گیاهان هدر می روند؛ زیرا خاک توانایی نگهداری آب و مواد مغذی را ندارد. به همین دلیل استفاده از روش محلول پاشی کود کشاورزی مانع از هدر رفتن مواد مورد نیاز گیاه می شود.

نحوه اجرا:

غلظت محلول: اگر عناصر و مواد مغذی موجود در محلول بیش از نیاز گیاه باشند، برگ ها می سوزند. در محلول پاشی باید به غلظت محلول توجه شود.

زمان محلول پاشی: صبح های زود و عصرها تبخیر مایع از سطح برگ ها سرعت بیشتری دارد. به همین دلیل محلول پاشی در این زمان مناسب است تا مایع اضافی از روی سطح برگ ها تبخیر شود.

تقویت سیستم ایمنی گیاه:

کود جلبک دریایی ویژگی‌های منحصربفردی برای تقویت بافت‌های دفاعی و افزایش فعالیت آنزیم‌های دفاعی دارد. این مواد باعث می‌شوند که گیاهان به آفات و تنش‌ها واکنش بهتری نشان دهند. همچنین، تقویت سیستم ایمنی گیاه موجب کاهش آسیب‌های ناشی از حملات قارچ‌ها، باکتری‌ها و حشرات می‌شود.

افزایش ضخامت و تقویت بافت‌ها:

مواد موجود در جلبک‌های دریایی باعث تقویت بافت‌های دیواره‌ای گیاه می‌شوند. ضخامت بیشتر دیواره سلولی به عنوان یک سد فیزیکی عمل کرده و از نفوذ آفات جلوگیری می‌کند. این امر باعث کاهش تأثیر مخرب آفات و کاهش نیاز به سم‌پاشی‌های مکرر می‌شود.

محرک‌های رشد:

هورمون‌های موجود در جلبک‌های دریایی نه تنها رشد بهتر ریشه و ساقه  را تقویت می‌کنند، بلکه مقاومت در برابر تنش‌های محیطی و  آفات را افزایش می‌دهند. رشد قوی‌تر ریشه‌ها به گیاه کمک می‌کند تا مواد مغذی بیشتری جذب کند و در نتیجه سالم‌تر و مقاوم‌تر باشد.

تقویت رشد میکروارگانیسم‌های مفید خاک:

جلبک‌های دریایی به بهبود محیط زیست میکروارگانیسم‌ها در خاک خود که  با آفات مقابله می‌کنند، کمک می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها با تولید ترکیبات آفت کش، سلامت گیاه را افزایش داده و رشد آن را تقویت می‌نمایند. علاوه بر این، آن‌ها به تجزیه مواد آلی و بهبود دسترسی گیاهان به مواد مغذی کمک می‌کنند، که در نتیجه گیاه قوی‌تر و مقاوم‌تر می‌شود.

کاهش اثرات تنش‌های محیطی:

کود جلبک دریایی حاوی ترکیباتی است که به گیاه کمک می‌کند تنش‌های محیطی مانند خشکی، شوری، و دمای بالا را بهتر تحمل کند. این مقاومت محیطی، از تأثیر غیرمستقیم آفات که در شرایطی که  گیاه ضعیف شده است  بیشتر حمله می‌کنند، جلوگیری می‌کند.

افزایش تولید متابولیت‌های ثانویه:

متابولیت‌های ثانویه مانند فنول‌ها و فلاونوئیدها که در گیاهان تولید می‌شوند، نقش مهمی در دفاع گیاه در برابر آفات دارند. کود جلبک دریایی با تحریک تولید این متابولیت‌ها، یک لایه دفاعی شیمیایی اضافی برای گیاه فراهم می‌کند.

ترکیبات قندی، اسیدهای آلی و متابولیت ‌های ثانویه‌ای که در فرایندهای فیزیولوژیکی گیاهان تولید می‌شوند، طعم و رایحه مطبوع محصولات کشاورزی را افزایش می ‌دهند. 

افزایش قند میوه ها

عناصر پتاسیم و بور موجود در این نوع کود، سبب افزایش سنتز و شاخص Brix در میوه ‌ها می‌ شود. افزایش شیرینی میوه هایی مانند: انگور، توت ‌فرنگی، سیب و پرتقال از جمله تأثیرات بی نظیر کود جلبک بر بهبود طعم محصولات کشاورزی است.

کاهش تلخی سبزیجات و بهبود طعم آن ها

وجود منیزیم و اسیدهای آمینه در این کود، تولید کلروفیل در گیاهان را افزایش و تلخی سبزیجات برگ دار مانند کاهو و اسفناج را کاهش می دهد. همچنین، کود جلبک دریایی با تنظیم تعادل بین قندها و اسیدها، طعم گوجه ‌فرنگی و خیار را طبیعی ‌تر می ‌کند.

افزایش رایحه سبزیجات معطر

ترکیبات بیولوژیک جلبک دریایی به همراه کلسیم موجود در آن، تولید روغن‌ های معطر و فلانوئیدها را افزایش می دهند. این امر سبب می شود تا رایحه سبزیجات معطری همچون نعناع و ریحان تقویت شود. 

کود اسبی از فضولات اسب تهیه می‌شود و نسبتاً خشک‌تر از سایر کودهاست. نسبت عناصر در کود اسبی معمولاً نیتروژن (N) 2، فسفر (P) 1 و پتاسیم (K) 1.5 است.

مزایا: بهبود تهویه خاک، افزایش توانایی خاک در نگهداری آب.

معایب: تجزیه آهسته و نیاز به زمان بیشتر برای آزادسازی عناصر.

زمان مصرف: مناسب‌ترین زمان مصرف کود اسبی در فصل پاییز و زمستان است، زیرا در این فصول زمان کافی برای تجزیه و آزادسازی عناصر وجود دارد.

به طور کلی در بهار و تابستان کود گوسفندی و کود ماهی به دلیل سرعت تجزیه سریع‌تر و تأمین نیتروژن و فسفر مورد نیاز گیاهان از بیشتر کاربرد دارد. همچنین در پاییز و زمستان اغلب از کود گاوی و کود اسبی به دلیل تجزیه آهسته‌تر و فراهم کردن تغذیه طولانی‌مدت برای خاک و گیاهان استفاده میشود.

جلوگیری از آلودگی منابع آبی:

استفاده بیش از حد از کودهای تک‌عنصر، به‌ویژه کودهای نیتروژن و فسفر، می‌تواند منجر به شستشو و ورود این عناصر به منابع آبی و ایجاد پدیده یوتریفیکاسیون شود. کود کامل با ترکیب متعادل عناصر، از این خطر جلوگیری می‌کند.

کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای:

مدیریت صحیح مصرف کود کامل می‌تواند از تولید گازهای نیتروژن‌دار مانند N2O، که یکی از گازهای گلخانه‌ای قوی است، جلوگیری کند.

بهبود سلامت خاک:

استفاده از کود کامل به جای کودهای تک‌عنصر، از تجمع بیش از حد برخی عناصر در خاک و ایجاد سمیت جلوگیری می‌کند و به حفظ تعادل زیستی خاک کمک می‌کند.

کاهش مصرف بیش از حد کود:

با توجه به ترکیب متعادل کود کامل، نیاز به مصرف مقادیر زیاد کود کاهش می‌یابد و در نتیجه فشار کمتری به منابع طبیعی وارد می‌شود.

1) مایع هیومیک اسید:

مایع هیومیک اسید را با آب به نسبت مشخصی (معمولاً 1:1000 تا 1:2000) تهیه کنید.

این محلول را به عنوان جزء اصلی آبیاری استفاده کنید. می‌توانید از آن برای آبیاری مستقیم ریشه گیاهان استفاده کرده یا از طریق آبیاری برگ‌ها به گیاهان تزریق نمایید.

2) استفاده در محلول‌پاشی:

محلول هیومیک اسید را به عنوان یک جزء از محلول‌پاشی استفاده کنید.

این مخلوط را به طور مستقیم بر روی برگ‌ها و ساقه‌های گیاهان پاشید.

با رعایت این نکات، می‌توانید به طور موثر کود اسید هیومیک را به خاک یا به محلول آبیاری اضافه کنید و از فواید آن برای رشد سالم گیاهانتان بهره‌مند شوید.

هیومیک اسید را با دوز ۱ تا ۲ گرم در هر لیتر آب ترکیب کرده و به طور یکنواخت روی برگ ها اسپری کنید. این روش به ویژه زمانی که گیاه نیاز فوری به تغذیه دارد یا خاک نمی‌تواند مواد مغذی کافی را تامین کند، کاربردی است.

زمان مصرف:

در مراحل رشد رویشی: برای تقویت فتوسنتز و رشد برگ ها و ساقه ها.

در شرایط کمبود مواد غذایی: برای جبران سریع کمبود عناصر.

صبح زود یا عصر: برای کاهش تبخیر سریع محلول و جلوگیری از سوختگی برگ ها.

مزیت‌ها:

جذب سریع عناصر توسط برگ ‌ها در شرایط اضطراری.

تقویت فتوسنتز و افزایش سلامت عمومی گیاه.

کاهش تنش‌های محیطی و تغذیه فوری گیاه.

کود گوسفندی: مقدار مصرفش برای هر درخت میوه 4 تا 8 کیلوگرم و برای هر هکتار زمین زراعی 15 تا 25 تن است. برای صیفی‌جات، مقدار 10 تا 20 تن در هکتار و در محصولات گلخانه‌ای 1 تا 2 کیلوگرم در هر متر مربع توصیه می‌شود.

کود مرغی: مناسب مصرف آن برای هر درخت میوه 2 تا 5 کیلوگرم  و برای هر هکتار زمین زراعی 10 تا 15 تن است. در کشت صیفی‌جات، حدود 5 تا 10 تن در هکتار و در کشت‌های گلخانه‌ای 0.5 تا 1 کیلوگرم در هر متر مربع کاربرد دارد.

میزان مصرف کود مرغی مایع توصیه شده: حدود 50 تا 100 میلی‌لیتر در هر درخت است و  برای درختان میوه و سبزی جات حدود  20 تا 50 لیتر در هزار لیتر آب ،برای  گیاهان صنعتی و  گل و گیاهان زینتی  حدود 10 تا 40 لیتر در  هزار لیتر آب و برای غلات  30 تا 60 لیتر در هزار لیتر آب می‌باشد.

کود گاوی: برای هر درخت میوه 5 تا 10 کیلوگرم و برای هر هکتار زمین زراعی 20 تا 30 تن همچنین برای صیفی‌جات، 15 تا 25 تن در هکتار و برای محصولات گلخانه‌ای 1 تا 3 کیلوگرم در هر متر مربع مصرف می‌شود.

کود ماهی: میزان مصرف آن برای هر درخت میوه 2 تا 5 کیلوگرم و برای هر هکتار زمین زراعی 10 تا 15 تن مناسب است. در کشت صیفی‌جات، 5 تا 10 تن در هکتار و در کشت‌های گلخانه‌ای 0.5 تا 1 کیلوگرم در هر متر مربع استفاده می‌شود.

میزان مصرف کود ماهی مایع توصیه شده: حدود 50 تا 100 میلی‌لیتر در هر درخت است و  برای درختان میوه و غلات جات حدود  20 تا 60  لیتر در هزار لیتر آب ،برای  غلات و حبوبات حدود 20 تا 40 لیتر در  هزار لیتر آب و برای سبزی و صیفی جات 10 تا 20 لیتر در هزار لیتر آب می‌باشد.

پس از استفاده از کودهای آلی، معمولا توصیه می ‌شود خاک را به طور مناسب آبیاری کنید تا مواد غذایی موجود در کودهای آلی به ریشه‌ های گیاهان برسند و تغذیه بهینه انجام شود. در هر صورت، توصیه می‌ شود که قبل از استفاده از هر نوع کود آلی، راهنمایی ‌ها و دستورالعمل ‌های تولید کننده را به دقت مطالعه کنید. 

کود مایع فسفر بالا نوعی کود محلول در آب است که به سرعت توسط گیاه جذب می شود و برای رفع کمبود فسفر در کوتاه ترین زمان ممکن طراحی شده است.

ویژگی های کلیدی کود مایع فسفر بالا

حالت مایع آن به سهولت استفاده و ترکیب با آب کمک می کند.

قابلیت جذب سریع این کود، اثرگذاری آن را بلافاصله پس از استفاده آغاز می کند.

این کود به ویژه در مراحل رشد حساس گیاه مانند ریشه زایی و گل دهی بسیار مفید است.

مزایای استفاده از کود مایع فسفر بالا

جذب سریع و مستقیم: کود مایع فسفر به طور مؤثر از طریق برگ ها یا ریشه ها جذب شده و نیازی به زمان طولانی برای فرآیندهای تجزیه ندارد.

تقویت سیستم ریشه ای: این کود موجب تقویت ساختار ریشه ها می شود که به جذب بهتر مواد غذایی و آب از خاک کمک می کند.

بهبود گل دهی و میوه دهی: با تأمین فسفر کافی، گیاهان تعداد بیشتری گل و میوه تولید می کنند.

افزایش کیفیت محصولات: محصولات تغذیه شده با فسفر، اندازه ای بزرگ تر، طعمی بهتر و ماندگاری بیشتری دارند.

مقاومت به استرس های محیطی: کود فسفر بالا توانایی گیاهان را در مقابله با خشکی، گرما و سرما افزایش می دهد.

مهم‌ترین چالش استفاده از کود میکرو، پیشگیری از ایجاد آلودگی در محیط‌زیست است. در این راستا مقررات زیست محیطی تعریف شده‌اند تا اثرات منفی این کودها بر روی محیط زیست کاهش پیدا کنند.  استفاده بیش از حد از عناصر میکرو آلودگی آب‌های زیرزمینی یا انباشته شدن عناصر سنگین در خاک را در پی خواهد داشت. برای پیشگیری از اثرات مخرب این کودها بر روی محیط زیست بایستی توصیه‌های زیر جدی گرفته شود.

کودهای میکرو باید بر اساس نتایج آزمایش‌های خاک و نیاز واقعی گیاهان مورد استفاده قرار بگیرند.

کشاورزان و باغبانان باید مطابق با دستورالعمل‌ها و استانداردهای تعیین شده از کود میکرو استفاده کنند.

ظروف و بسته‌بندی‌های کودها باید به‌درستی بازیافت یا دفع شوند. برای این کار استانداردها و قوانین مشخصی وضع شده‌اند و فرد مصرف کننده موظف به پیروی از آن‌ها برای بازیافت یا دفع ظروف و بسته‌بندی‌های خود است.